Do zajęcia konta (niem. Kontopfändung) dochodzi w sytuacji, gdy wierzyciel uzyskuje sądowy nakaz zabezpieczenia na rachunku bankowym dłużnika zalegającego ze spłatami. W rezultacie zajęte konta zostają zablokowane i nie ma już możliwości składania dyspozycji. Posiadacz konta, który otrzymał postanowienie o zajęciu, może jednak podjąć pewne kroki, dzięki którym nie zostanie całkowicie pozbawiony środków pieniężnych.
Najważniejsze informacje w skrócie
- Po wydaniu nakazu zajęcia dłużnik powinien szybko zareagować i zmienić rachunek w tzw. P-Konto (Pfändungsschutzkonto), które chroni część środków przed zajęciem.
- Aby uniknąć zajęcia konta, dłużnik może skontaktować się z kredytodawcą i omówić możliwe rozwiązania, takie jak np. przerwa w spłacie lub obniżenie raty poprzez wydłużenie okresu spłaty.
- Przepisy prawne dotyczące zajęcia można znaleźć w § 829 niemieckiego kodeksu postępowania cywilnego (niem. Zivilprozessordnung, ZPO). Z reguły właściwy sąd rejonowy wydaje jednocześnie postanowienie o przelewie zajętej wierzytelności zgodnie z § 835 niemieckiego kodeksu postępowania cywilnego.
Jak dochodzi do zajęcia rachunku bankowego w Niemczech?
- Jeśli pomimo upomnień dłużnik nie płaci rachunków, wierzyciel może złożyć wniosek o zajęcie konta w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika. Sąd rejonowy (niem. Amtsgericht), który wydaje nakaz zajęcia, jest zwany także sądem egzekucyjnym (niem. Vollstreckungsgericht). Odpowiednie formularze wniosków można znaleźć na stronie internetowej Federalnego Ministerstwa Sprawiedliwości (niem. Bundesjustizministerium). Aby wykonanie zabezpieczenia przebiegło szybko i sprawnie, sąd zazwyczaj wydaje jedno postanowienie o zajęciu i przelewie wierzytelności (niem. Pfändungs- und Überweisungsbeschluss, w skrócie PfÜB).
- Postanowienie o zajęciu i przelewie wierzytelności jest doręczane zarówno dłużnikowi, jak i bankowi prowadzącemu jego rachunek (tzw. dłużnikowi trzeciemu). Z chwilą doręczenia postanowienia o zajęciu i przelewie wierzytelności instytucji kredytowej, zajęcie konta staje się prawnie skuteczne. Oznacza to, że bank lub kasa oszczędnościowa nie może już realizować żadnych wypłat na rzecz posiadacza rachunku, a zlecenia stałe i polecenia zapłaty zostają tymczasowo wstrzymane.
Pfändungsschutzkonto ma zabezpieczyć środki niezbędne dla zapewnienia minimum egzystencji
- Zajęcie konta może dotyczyć zarówno rachunku bieżącego dłużnika, jak i innych rachunków, takich jak np. konto oszczędnościowe. W szczególności w przypadku zajęcia rachunku bieżącego jego posiadacz musi podjąć szybkie działania, aby móc wypłacać pieniądze na codzienne wydatki. Może on wystąpić do swojego banku z wnioskiem o zmianę rachunku bieżącego w tzw. P-Konto (Pfändungsschutzkonto), które chroni część środków przed zajęciem. Zgodnie z § 850k niemieckiego kodeksu postępowania cywilnego powinno to nastąpić w ciągu czterech dni roboczych. Dzięki temu posiadacz rachunku zyskuje dostęp do kwoty niepodlegającej zajęciu, niezależnie od tego, skąd pochodzą pieniądze. Kwota ta ma zapewnić środki do życia w przypadku upadłości konsumenckiej. Jej wysokość jest corocznie aktualizowana zgodnie z obowiązującą w Niemczech tabelą określającą limity dochodów podlegających zajęciu (niem. Pfändungstabelle).
- Jeśli dłużnik ma na utrzymaniu jedną lub więcej osób, może ubiegać się o zwiększenie kwoty wolnej od zajęcia, przedstawiając bankowi dokument dotyczący wypłaty zasiłku rodzinnego (Kindergeld), świadczeń alimentacyjnych lub świadczeń socjalnych.
Konsekwencje zajęcia rachunku bankowego w Niemczech
- Zajęcie konta ma negatywny wpływ na zdolność kredytową. Informacja o zajęciu rachunku jest przekazywana do Schutzgemeinschaft für allgemeine Kreditsicherung (Schufa), niemieckiego przedsiębiorstwa zajmującego się zbieraniem i analizowaniem informacji kredytowych. Taki negatywny wpis (niem. negativer Schufa-Eintrag) jest usuwany dopiero po upływie 3 lat od spłaty zadłużenia.
Co mogą zrobić dłużnicy, aby uniknąć zajęcia konta?
- W przypadku nieprzewidzianych wydatków lub spadku dochodów nie zawsze udaje się spłacić zadłużenie w terminie. W takiej sytuacji dłużnik powinien niezwłocznie porozmawiać ze swoimi wierzycielami i poprosić o odroczenie spłaty raty kredytu lub zmniejszenie wysokości rat. Przed zajęciem konta wierzyciele przesyłają jeden lub więcej monitów. Doradca kredytowy może pomóc w uzyskaniu zgody na odroczenie terminu płatności.
- W przypadku niektórych ofert kredytowych już sama umowa przewiduje możliwość zawieszenia spłaty raty. Dzięki temu kredytobiorcy nie są zdani na dobrą wolę banku w razie przejściowych trudności finansowych.
Różnica między zajęciem konta (niem. Kontopfändung) a zajęciem wynagrodzenia za pracę (niem. Lohnpfändung)
W przypadku zajęcia konta, bank prowadzący rachunek jako tzw. dłużnik trzeci (niem. Drittschuldner) otrzymuje od sądu egzekucyjnego tzw. Pfändungsbeschluss, czyli nakaz zabezpieczenia (zajęcia rachunku). W przypadku zajęcia wynagrodzenia, informacja o zajęciu jest przekazywana pracodawcy dłużnika. Przepisy dotyczące zajęcia wynagrodzenia znajdują się w § 840 niemieckiego kodeksu postępowania cywilnego. Pracodawca jako dłużnik trzeci jest zobowiązany do prawidłowego obliczenia części dochodu z pracy, która nie podlega zajęciu. Kwoty podlegające zajęciu są przekazywane wierzycielowi, natomiast część wolna od zajęcia jest przelewana na konto pracownika. Przy obliczaniu części niepodlegającej zajęciu pracodawca korzysta z tabeli zwanej Pfändungstabelle, załączonej do § 850c niemieckiego kodeksu postępowania cywilnego (ZPO), w której przewidziane są limity dochodów z pracy wolnych od zajęcia. Jeśli kwota przelana na konto dłużnika przekracza indywidualny dopuszczalny limit zgodnie z ochroną przed zajęciem, wierzyciel może dodatkowo złożyć wniosek o zajęcie konta w celu uzyskania wyższej kwoty. Mówi się wtedy o tzw. podwójnym zajęciu (niem. Doppelpfändung).
Nie tylko sąd wydaje nakaz zajęcia
Nakaz zajęcia (niem. Pfändungsbeschluss) oraz postanowienie o zajęciu i przelewie wierzytelności (niem. Pfändungs- und Überweisungsbeschluss) wydawane są przez właściwy sąd egzekucyjny. Ponadto istnieje też nakaz zajęcia i ściągnięcia należności (niem. Pfändungs- und Einziehungsverfügung), który może zostać wydany przez niemieckie urzędy. Przepisy prawne dotyczące tego nakazu można znaleźć w §§ 281, 282, 309, 314 i 315 niemieckiej ordynacji podatkowej (niem. Abgabenordnung, AO). Jest to środek egzekucyjny wynikający z prawa administracyjnego lub podatkowego. Urzędy chcące wyegzekwować należności od obywateli Niemiec nie muszą występować do sądu z wnioskiem o zajęcie rachunku bankowego. Główny urząd celny, urząd skarbowy lub kasa miejska mogą same wydać nakaz zajęcia i ściągnięcia należności i wysłać go do dłużnika trzeciego, jak również bezpośrednio do dłużnika. Dla banków nakaz ten ma taki sam skutek jak wydane przez sąd postanowienie o zajęciu i przelewie wierzytelności. Oznacza to, że natychmiast po jego doręczeniu bank blokuje konto dłużnika.
