Kategoria: Firma Niemcy

W niemieckim systemie prawnym pracodawca posiada prawo do wydawania poleceń swoim pracownikom, jednak to uprawnienie jest ograniczone i musi być realizowane w granicach określonych przez prawo pracy oraz umowy o pracę. Warto znać te granice, aby wiedzieć, kiedy pracownik musi bezwzględnie wykonać polecenie, a kiedy ma prawo do jego odmowy.

Zakres prawa pracodawcy do wydawania poleceń

Prawo do wydawania poleceń w Niemczech wynika z podstawowego uprawnienia pracodawcy do organizowania pracy w sposób zgodny z postanowieniami umowy o pracę. Obejmuje ono możliwość określenia zarówno czasu, miejsca, jak i charakteru wykonywanej pracy. Pracodawca ma prawo wymagać od pracownika realizacji zadań zgodnych z zakresem jego obowiązków, wynikającym z umowy o pracę.

Ograniczenia tego prawa są jednak ściśle związane z zapisami umowy o pracę. Pracodawca może wydawać polecenia jedynie w takim zakresie, jaki został uzgodniony w umowie, na przykład dotyczące warunków zatrudnienia czy czasu pracy.

Wydawanie poleceń a treść umowy o pracę

Podczas zlecania zadań, pracodawca musi dokładnie rozważyć, czy umowa o pracę precyzuje konkretny zakres obowiązków, czy jedynie wskazuje ogólny zakres prac. Jeśli umowa zawiera szczegółowe określenie obowiązków, pracodawca może wymagać jedynie wykonywania zadań bezpośrednio związanych z danym stanowiskiem pracy.

W przypadku umowy o bardziej ogólnym charakterze, pracownik może być zobowiązany do wykonywania różnych zadań związanych z jego stanowiskiem. Przykładem mogą być dodatkowe obowiązki, takie jak odbieranie materiałów od dostawców lub porządkowanie miejsca pracy, jeśli są one zgodne z umową. W szczególnych sytuacjach, gdy wymagane jest zapobieżenie stratom w firmie, pracodawca może zlecić zadania wykraczające poza standardowe obowiązki, pod warunkiem że nie są one sprzeczne z prawem lub nie naruszają zasad moralnych.

Prawo do odmowy wykonania polecenia

Prawo pracownika do odmowy wykonania polecenia w Niemczech jest ściśle uregulowane. Pracodawca musi uwzględniać nie tylko swoje interesy, ale również interesy pracownika przy wydawaniu poleceń. Zgodnie z § 315 ust. 3 zdanie 1 BGB, polecenia pracodawcy są wiążące dla pracownika tylko wtedy, gdy są zgodne z zasadami słuszności.

Oznacza to, że pracownik ma prawo odmówić wykonania polecenia, jeśli jest ono nieuzasadnione. Pracodawca, wydając polecenia, powinien także brać pod uwagę prawo pracownika do swobodnego rozwoju osobistego oraz zasadę równego traktowania, wynikającą z § 75 BetrVG.

Każda sytuacja, w której wydawane jest polecenie, powinna być analizowana indywidualnie, biorąc pod uwagę cel, jaki chce osiągnąć pracodawca, oraz to, czy polecenie nie jest sprzeczne z interesem pracownika.

Przykłady sytuacji, w których można odmówić wykonania polecenia

Przykładem, w którym pracownik miał prawo odmówić wykonania polecenia, jest przypadek Ani, zatrudnionej jako sprzedawczyni w sieci handlowej w Cottbus. Umowa o pracę określała, że miejscem pracy jest Cottbus, jednak pracodawca, z powodów operacyjnych, nakazał przeniesienie jej do Frankfurtu nad Odrą na czas okresu wypowiedzenia. Ania odwołała się do sądu, który przyznał jej rację, uznając przeniesienie za bezprawne, ponieważ było niezgodne z zapisami umowy (LGD Berlin-Brandenburgia, 7 SaGa 1629/16).

Podobna sytuacja może mieć miejsce, gdy pracodawca próbuje zmienić stanowisko pracownika na zupełnie inne, np. urzędnika na sprzątacza, co jest sprzeczne z umową o pracę.

Innym przykładem jest sytuacja, w której pracodawca jednostronnie zmienia zasady obliczania wynagrodzenia, np. z akordu na czas pracy. Jeśli strony uzgodniły premie za osiągnięcie określonych celów, pracodawca nie może samodzielnie zmienić tych warunków bez zgody pracownika.

Konsekwencje odmowy wykonania polecenia i rozwiązanie stosunku pracy

Podstawowym obowiązkiem pracownika w Niemczech jest prawidłowe wykonywanie przydzielonych zadań. Jeśli pracownik odmawia wykonania pracy bez uzasadnionej przyczyny, pracodawca ma prawo podjąć kroki prowadzące do rozwiązania umowy o pracę. Przed rozwiązaniem umowy, pracodawca powinien ostrzec pracownika o konsekwencjach jego działań i dać mu szansę na poprawę. Ostrzeżenie jest obowiązkowe w większości przypadków, z wyjątkiem sytuacji, gdy naruszenie obowiązków jest oczywiste i dalsze ignorowanie pracy wydaje się nieuniknione.

Jeśli po udzieleniu ostrzeżenia pracownik nadal odmawia wykonywania pracy, pracodawca może podjąć decyzję o zwolnieniu. Niemieckie prawo pracy wymaga, aby przed zwolnieniem pracodawca wystosował oficjalne upomnienie, co daje pracownikowi szansę na zmianę swojego zachowania.

Zarządzanie czasem pracy przez pracodawcę

Zarządzanie czasem pracy przez pracodawcę w Niemczech musi być zgodne z umową o pracę, układami zbiorowymi lub wewnętrznymi regulacjami firmy. W przypadku braku konkretnych ustaleń, pracodawca może samodzielnie decydować o szczegółach organizacji czasu pracy, jednak musi to robić w zgodzie z przepisami ochronnymi, wynikającymi z ustawy o czasie pracy (ArbZG).

Przepisy te obejmują m.in. ograniczenie maksymalnego dobowego i tygodniowego czasu pracy, obowiązek zapewnienia przerw oraz dni wolnych od pracy w niedziele i święta. Pracodawca jest również zobowiązany do przestrzegania specjalnych regulacji dla określonych grup pracowników, takich jak młodzież i kobiety w ciąży.

Pracownik, który znajduje się w miejscu pracy pod wpływem alkoholu, stanowi poważne wyzwanie zarówno dla pracodawcy, jak i dla innych pracowników. Choć niemieckie prawo pracy nie zawiera szczegółowych przepisów odnoszących się bezpośrednio do spożywania alkoholu w pracy, istnieją jasno określone zasady, które umożliwiają pracodawcy podjęcie odpowiednich działań w przypadku naruszenia obowiązujących norm.

Alkohol w miejscu pracy w Niemczech

W Niemczech spożywanie alkoholu w miejscu pracy jest teoretycznie dozwolone, o ile nie zostały wprowadzone wewnętrzne regulacje zakazujące takiego zachowania. Wyjątkiem są zawody, w których obowiązują szczególne przepisy dotyczące trzeźwości, takie jak piloci czy kierowcy ciężarówek, gdzie bezpieczeństwo jest priorytetem.

Nie ma w niemieckim prawie pracy ogólnokrajowego zakazu konsumpcji alkoholu w godzinach pracy ani podczas przerw, co podkreśla Michael Fuhlrott, profesor prawa pracy z Uniwersytetu Nauk Stosowanych Fresenius w Hamburgu, w rozmowie z serwisem impulse.de. Mimo tego, pracownicy mają obowiązek wykonywania swoich obowiązków z należytą starannością. Spożywanie alkoholu w ilościach, które mogłyby negatywnie wpłynąć na zdolność do pracy, jest zakazane. Federalny Sąd Pracy (BAG – 2 AZR 649/94) w swoich orzeczeniach także podkreśla znaczenie tej zasady.

Zakaz spożywania alkoholu w pracy w Niemczech

Zakaz spożywania alkoholu w miejscu pracy może wynikać z prawa pracodawcy do wydawania poleceń oraz z jego obowiązku dbania o bezpieczeństwo i zdrowie pracowników. Pracodawca ma prawo regulować organizację pracy, w tym ustalać czas, miejsce i zasady jej wykonywania, co obejmuje również możliwość wprowadzenia zakazu spożycia alkoholu w trakcie pracy oraz podczas przerw.

Takie regulacje są szczególnie istotne w branżach, gdzie bezpieczeństwo jest kluczowe, na przykład w transporcie, lotnictwie, służbie zdrowia czy przemyśle. Zakaz spożywania alkoholu może być również zawarty w umowie o pracę lub wynikać z przepisów dotyczących zapobiegania wypadkom, opracowanych przez stowarzyszenia zawodowe.

Choć w wielu firmach tradycją jest organizowanie spotkań z alkoholem z okazji urodzin czy jubileuszy, warto zadbać o wyraźne określenie zasad w takich sytuacjach. Na co dzień powinien obowiązywać zakaz spożywania alkoholu, a wszelkie wyjątki, jak symboliczny toast, muszą być jasno określone, aby uniknąć sytuacji, które mogłyby prowadzić do nadużycia.

Prawa pracodawcy w przypadku złamania zakazu spożywania alkoholu

Jeśli pracodawca zauważy, że pracownik znajduje się w miejscu pracy pod wpływem alkoholu lub spożywa go na terenie firmy, niezbędne jest podjęcie natychmiastowej interwencji. Przeprowadzenie rozmowy z pracownikiem oraz, w razie potrzeby, odesłanie go do domu jest konieczne, zwłaszcza gdy jego stan może zagrażać bezpieczeństwu lub zdrowiu innych osób.

W sytuacji, gdy pracownik zostaje odesłany do domu, nie przysługuje mu wynagrodzenie za utracony czas pracy, a dodatkowo sam pracownik jest odpowiedzialny za koszty transportu, jeśli zajdzie potrzeba skorzystania z taksówki lub innej formy transportu.

Konsekwencje naruszenia zakazu alkoholu w pracy

Spożywanie alkoholu przez pracownika mimo obowiązującego zakazu w firmie może skutkować poważnymi konsekwencjami, w tym nawet zwolnieniem dyscyplinarnym w trybie natychmiastowym.

W przypadku, gdy pracownik zmaga się z uzależnieniem od alkoholu, sytuacja jest bardziej złożona. Uzależnienie od alkoholu jest uznawane za chorobę, co oznacza, że zwolnienie z powodu jego skutków jest trudniejsze do przeprowadzenia. Wypowiedzenie umowy z powodu problemów zdrowotnych pracownika może być możliwe tylko w wyjątkowych przypadkach, przy spełnieniu określonych warunków.

Jeżeli pracodawca podejrzewa, że pracownik ma problem z alkoholem, zalecana jest rozmowa z pracownikiem, aby ocenić sytuację i podjąć odpowiednie kroki. Taka interwencja nie tylko spełnia obowiązek staranności, ale także pomaga chronić firmę przed ewentualnymi stratami.

Brak regulacji dotyczących alkoholu w pracy

Brak wyraźnych przepisów wewnętrznych w firmie dotyczących spożywania alkoholu może być interpretowany jako przyzwolenie na takie zachowanie, co może prowadzić do poważnych problemów.

W przypadku, gdy dochodzi do poważnych incydentów, na przykład obrażeń pracownika lub współpracowników, niemieckie prawo może uznać, że pracodawca był świadomy zagrożenia, co może skutkować odpowiedzialnością cywilną lub karną. W takim przypadku firma może stanąć przed poważnymi konsekwencjami finansowymi i prawnymi.

Finanzamt to niemiecki odpowiednik urzędu skarbowego, którego kompetencje określane są na podstawie miejsca zameldowania podatnika. Osoby, które uzyskują dochody na terenie Niemiec, muszą złożyć deklarację podatkową w odpowiednim urzędzie skarbowym, zgodnie z określonymi terminami. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje na temat rozliczeń podatkowych w Niemczech.

Co to jest Finanzamt?

Finanzamt, czyli niemiecki urząd skarbowy, pełni funkcję organu odpowiedzialnego za zarządzanie podatkami i stanowi najniższą jednostkę administracji finansowej w Niemczech. W jego obowiązkach leży między innymi kontrola poprawności składanych deklaracji podatkowych, obliczanie i pobieranie podatku dochodowego oraz zarządzanie podatkiem od wartości dodanej (VAT). Urząd ten przyjmuje także roczne zeznania podatkowe, które są obowiązkowe dla wielu osób pracujących w Niemczech.

Jak skontaktować się z Finanzamt?

Istnieje kilka sposobów na skontaktowanie się z niemieckim urzędem skarbowym. Tradycyjne formy kontaktu, takie jak korespondencja pisemna, wizyty osobiste oraz rozmowy telefoniczne, są nadal powszechnie używane. Przy wyborze kontaktu pisemnego warto pamiętać o właściwym formularzu oraz dołączeniu wszystkich niezbędnych dokumentów. Numer telefonu do infolinii można znaleźć na oficjalnej stronie urzędu.

Coraz więcej spraw związanych z rozliczeniami podatkowymi można załatwić przez internet, co jest dużym ułatwieniem dla wielu podatników. Online można złożyć zeznanie podatkowe, sprawdzić stan konta podatkowego czy uzyskać odpowiedzi na pytania dotyczące swoich zobowiązań podatkowych.

Właściwy niemiecki urząd skarbowy

Wybór odpowiedniego urzędu skarbowego w Niemczech opiera się na aktualnym adresie zameldowania podatnika, pod warunkiem, że jest on zgodny z miejscem zamieszkania. Wyjątkiem są osoby zatrudnione w polskich firmach ogólnobudowlanych, dla których przypisane są konkretne urzędy, zależne od pierwszych liter nazwy przedsiębiorstwa.

Konsekwencje niedotrzymania terminu rozliczenia podatku

Jeśli uzyskiwałeś dochody w Niemczech, możesz być zobowiązany do złożenia deklaracji podatkowej. Niemiecki urząd skarbowy ma prawo wysłać wezwanie do rozliczenia podatku. W przypadku nieprzestrzegania tego obowiązku w wyznaczonym terminie, mogą zostać nałożone kary za każdy miesiąc opóźnienia. Ignorowanie powtórnych wezwań może skutkować wydaniem decyzji podatkowej szacunkowej, która nie uwzględnia ulg ani sytuacji małżeńskiej podatnika.

Roczne zeznanie podatkowe – kto jest zobowiązany do jego złożenia?

Wielu podatników uzyskuje zwrot podatku, dlatego zaleca się składanie deklaracji wszystkim osobom, które uzyskały dochody w Niemczech. Jednak w niektórych sytuacjach złożenie deklaracji jest obowiązkowe, na przykład gdy podatnik ma przyznany Steuerfreibetrag, posiada trzecią lub szóstą klasę podatkową, otrzymał dodatkowy dochód przekraczający 410 euro, lub jest emerytem bądź rencistą.

Rozliczenie podatku z zagranicy – na co zwrócić uwagę?

Jeżeli masz obowiązek rozliczenia podatku w Niemczech, pamiętaj o terminowym składaniu deklaracji, aby uniknąć kar i odsetek za opóźnienia. W Niemczech istnieje kwota wolna od podatku, która w 2023 roku wynosiła 10 908 euro. Warto skonsultować się z doradcą podatkowym, aby oszacować możliwy zwrot podatku.

Rozliczenie podatku w kraju zamieszkania i na terytorium Niemiec – czy jest konieczne?

Polska podpisała umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z wieloma krajami, w tym z Niemcami. Dzięki temu można uniknąć płacenia podatku zarówno w kraju zamieszkania, jak i w Niemczech. Ważne jest ustalenie rezydencji podatkowej oraz wybór odpowiedniej metody unikania podwójnego opodatkowania.

Zaświadczenie podatkowe

Lohnsteuerbescheinigung to dokument potwierdzający zarobki uzyskane u danego pracodawcy w Niemczech, niezbędny do rozliczenia podatku dochodowego. Pracodawca ma obowiązek zgłosić te informacje do końca lutego kolejnego roku, co pozwala urzędowi skarbowemu na bieżąco monitorować zarobki wszystkich pracowników.

Jeśli pracowałeś w Niemczech w ciągu ostatnich czterech lat, warto zgłosić się do doradcy podatkowego, który pomoże w wyliczeniu zwrotu podatku oraz wyjaśni wszelkie zawiłości związane z niemieckim systemem podatkowym.

Krankengeld, czyli zasiłek chorobowy w Niemczech. Tyle pieniędzy otrzyma pracownik w trakcie długotrwałej choroby. Jeśli pracownik choruje przez dłuższy czas, zamiast wynagrodzenia otrzymuje zasiłek chorobowy (niem. Krankengeld). Nasz kalkulator zasiłku chorobowego pokazuje, jakich kwot może się spodziewać. Wyjaśnimy też, kto może otrzymać pieniądze z kasy chorych.

Prawo do zasiłku chorobowego w Niemczech

Najczęściej do pobierania zasiłku chorobowego z kasy chorych uprawnieni są pracownicy – pod warunkiem, że są oni objęci ustawowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Jednak inne osoby również mogą otrzymać zasiłek chorobowy. 

Oto kto jest uprawniony do pobierania zasiłku chorobowego w Niemczech:

• pracownicy, którzy chorują dłużej niż sześć tygodni
• osoby samozatrudnione, które są ubezpieczone w kasie chorych i mają prawo do zasiłku chorobowego
• artyści i publicyści ubezpieczeni w Künstlersozialkasse, czyli kasie opieki społecznej dla tych grup zawodowych
• osoby pobierające zasiłek ALG I

Prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje natomiast osobom objętym ubezpieczeniem rodzinnym, studentom, emerytom, osobom wykonującym pracę na Minijob oraz osobom pobierającym tzw. zasiłek obywatelski (niem. Bürgergeld).

Nowość: od listopada 2022 r. zasiłek chorobowy przysługuje również osobom towarzyszącym podczas pobytu w szpitalu osobom o znacznym stopniu niepełnosprawności umysłowej lub takim, które nie są w stanie się porozumieć.

Gemeinsamer Bundesausschuss (federalna komisja wspólna lekarzy, szpitali i kas chorych), w skrócie G-BA, opublikowała szczegółowe wymogi w tym zakresie: przed rozpoczęciem pobytu w szpitalu lekarz musi zaświadczyć, że osoba towarzysząca jest niezbędna ze względów medycznych – na przykład dlatego, że zapewnia możliwie najlepszą komunikację między lekarzem a pacjentem podczas pobytu w szpitalu lub dlatego, że dzięki jej obecności pacjent będzie lepiej radził sobie ze stresem związanym z hospitalizacją.

Osobami towarzyszącymi mogą być bliscy krewni, tacy jak rodzice, rodzeństwo, partnerzy lub inne osoby z najbliższego otoczenia pacjenta.

Okres wypłacania zasiłku chorobowego

Kasa chorych wypłaca zasiłek chorobowy związany z tą samą chorobą przez okres wynoszący maksymalnie 78 tygodni. Jednak przez pierwsze sześć tygodni choroby większość pracowników nadal otrzymuje pełne wynagrodzenie od swojego pracodawcy (niem. Lohnfortzahlung im Krankheitsfall – 

kontynuacja wypłaty pensji przez pracodawcę w przypadku choroby). Dopiero potem rolę tę przejmuje kasa chorych. Gdy po upływie 78 tygodni prawo do zasiłku chorobowego wygaśnie, zwykle w grę wchodzą trzy rozwiązania – w zależności od stanu zdrowia ubezpieczonego:

• powrót do pracy,

• bezrobocie lub

• renta z tytułu niezdolności do pracy (niem. Erwerbsminderungsrente).

Okres trzech lat

Czas trwania. Nie ma znaczenia, czy pracownicy są niezdolni do pracy wielokrotnie z powodu tej samej choroby, czy jednorazowo przez długi czas – okres wypłacania zasiłku chorobowego z tytułu tej samej choroby wynosi maksymalnie 78 tygodni w ciągu trzech lat. Okres ten nie ulega przedłużeniu, jeśli podczas pierwszego okresu niezdolności do pracy pojawi się kolejna choroba. Jedynie w przypadku, gdy kolejna choroba wystąpi najwcześniej następnego dnia po ustąpieniu pierwszej choroby, pracownik znowu nabywa prawo do zasiłku chorobowego.

Pracodawcy muszą kontynuować wypłacanie wynagrodzenia pracownikom, którzy są niezdolni do pracy jedynie przez sześć tygodni, nawet jeśli w tym czasie pojawi się inna choroba, która również będzie skutkować niezdolnością do pracy. Zostało to potwierdzone przez Federalny Sąd Pracy w sprawie dotyczącej opiekunki osób starszych. Kobieta przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby psychicznej, przez sześć tygodni otrzymywała wynagrodzenie od pracodawcy, a następnie zasiłek chorobowy. W dniu następującym po upływie okresu zwolnienia lekarskiego nie była w stanie wrócić do pracy z powodu planowej operacji ginekologicznej. Wniosła powództwo o kontynuację wypłaty wynagrodzenia; zasiłku chorobowego za ten okres już nie otrzymywała. Federalny Sąd Pracy oddalił jednak jej powództwo: uznał, że roszczenie istnieje tylko wtedy, gdy zostanie udowodnione, że pierwsza niezdolność do pracy zakończyła się przed wystąpieniem drugiej, co w tym przypadku nie miało miejsca (sygnatura akt: 5 AZR 505/18).

Należy przestrzegać wyznaczonych terminów

Aby otrzymać zasiłek chorobowy z kasy chorych, należy przestrzegać określonych terminów i wymogów – w przeciwnym razie, w najgorszym wypadku, świadczenie nie zostanie wypłacone. Należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• Ciągłość zwolnienia lekarskiego: lekarz stwierdza niezdolność do pracy (niem. Arbeitsunfähigkeit, AU) i wydaje zaświadczenie (zwolnienie lekarskie). Aby móc otrzymywać zasiłek chorobowy, w trakcie trwania choroby lekarz musi wystawiać kolejne zaświadczenia tak, aby była zachowana ciągłość. W praktyce oznacza to, że jeśli pracownik ma zwolnienie lekarskie do czwartku, będzie potrzebował kolejnego zaświadczenia od piątku. Ciągłość zwolnienia lekarskiego może ewentualnie zostać przerwana weekendem lub świętem państwowym. A zatem jeśli pracownik ma zwolnienie lekarskie do piątku, może udać się do lekarza dopiero w następny poniedziałek, a ciągłość zwolnienia lekarskiego i tak zostanie zachowana.

Sąd w Hesji uznał nawet, że dopuszczalna jest niewielka przerwa między dwoma zwolnieniami lekarskimi: jeśli ze względu na brak wolnych terminów pacjenci będą mogli umówić się na wizytę dopiero dzień lub dwa dni później, jest to akceptowalne. Sąd uznał, że nie ma potrzeby udawania się do innego lekarza lub na dyżur, by otrzymać zwolnienie lekarskie (sygnatura akt: L 1 KR 125/20, sygnatura akt: L 1 KR 179/20).

Uwaga: jeśli pracownik nie uda się do lekarza w odpowiednim czasie i nie będzie w stanie wykazać ciągłości zwolnienia lekarskiego, w najgorszym wypadku utraci prawo do zasiłku chorobowego – nawet jeśli nadal jest chory. Od 2019 r. istnieje jednak wyjątek od tej zasady: jeśli członkostwo w kasie chorych zależy od prawa do zasiłku chorobowego, na przykład w przypadku chorych pracowników, którzy podczas choroby tracą pracę, jest na to nieco więcej czasu. W takich przypadkach kolejne zaświadczenie o niezdolności do pracy musi zostać wystawione najpóźniej w ciągu jednego miesiąca, aby można było nadal otrzymywać zasiłek chorobowy. Jednakże kasa chorych nie wypłaca zasiłku chorobowego za okres przerwy.

• Powiadomienie kasy chorych w odpowiednim czasie: aby otrzymać zasiłek chorobowy, zaświadczenie o niezdolności do pracy musi wpłynąć do kasy chorych w ciągu tygodnia od wystąpienia niezdolności do pracy. Jeśli termin ten nie zostanie dotrzymany, prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje do czasu otrzymania zaświadczenia przez kasę chorych. Dotyczy to również kolejnych zaświadczeń.

Co istotne, w tym okresie zasiłek chorobowy nie jest wypłacany. Nawet gdy zwolnienie lekarskie wpłynie później do kasy chorych, zasiłek za ten okres nie zostanie wypłacony.

Jeśli jednak pracownik udał się do lekarza w odpowiednim czasie, a lekarz wystawił zwolnienie lekarskie z opóźnieniem, kasa chorych nie może obniżyć zasiłku chorobowego. Tak orzekł sąd społeczny w Monachium w sprawie pacjenta, któremu lekarz wystawił zwolnienie lekarskie z pięciodniowym opóźnieniem. Sąd stwierdził, że za niedopełnienie tego obowiązku przez lekarza odpowiedzialna była kasa chorych. To nie ubezpieczony, ale kasa chorych ma prawo wymagać od swoich lekarzy kontraktowych należytego wykonywania swoich obowiązków (sygnatura akt: S 7 KR 1719/19).

Nowość: elektroniczne zwolnienie lekarskie

Od stycznia 2023 r. zaświadczenie o niezdolności do pracy w formie papierowej jest już nieaktualne. Obecnie wszystko odbywa się drogą elektroniczną: gabinet lekarski przekazuje w ten sposób zwolnienie lekarskie do odpowiedniej kasy chorych. Także pracodawca pobiera niezbędne dane dotyczące zwolnienia lekarskiego (bez diagnozy) z kasy chorych drogą elektroniczną. Nie zmieniło się natomiast to, że pracownicy w dalszym ciągu muszą niezwłocznie informować swojego przełożonego o tym, że są chorzy i jak długo potrwa prawdopodobnie ich nieobecność.

Kalkulator: ile wynosi zasiłek chorobowy

Kalkulator zasiłku chorobowego pozwala sprawdzić, ile zasiłku chorobowego otrzyma pracownik. Jego wysokość zależy od dochodu.

Tyle pieniędzy wypłaca kasa chorych w Niemczech

Jeśli pracownik jest uprawniony do zasiłku chorobowego, kasa chorych wypłaca 70 proc. wynagrodzenia brutto, ale nie więcej niż 90 proc. wynagrodzenia netto. Wysokość zasiłku chorobowego jest jednak ograniczona. Górnym limitem jest tutaj wartość określana jako tzw. granica naliczania składki (niem. Beitragsbemessungsgrenze), która w 2024 r. wynosi 5 175 euro miesięcznie. Oznacza to, że pracownik może otrzymać maksymalnie 120,75 euro dziennie lub 3 622,50 euro miesięcznie. Nawet jeśli zarabia więcej, nie otrzyma wyższego zasiłku chorobowego.

Uwaga: przy obliczaniu zasiłku chorobowego uwzględniane są  specjalne płatności, takie jak premia wypłacana w okresie świąt Bożego Narodzenia (niem. Weihnachtsgeld) lub dodatek urlopowy (niem. Urlaubsgeld). Odliczane są składki na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie na wypadek bezrobocia. W okresie pobierania zasiłku chorobowego nie są odprowadzane jedynie składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Przykładowe obliczenie zasiłku chorobowego

52-letnia pracownica biurowa zarabia 3 000 euro brutto. Wynagrodzenie netto bezdzietnej kobiety wynosi około 2 000 euro. Załóżmy, że nieobecność w pracy trwa dziesięć tygodni. W okresie pierwszych sześciu tygodni szef nadal wypłaca jej wynagrodzenie. Przez pozostałe cztery tygodnie kobieta otrzymuje zasiłek z kasy chorych. Najpierw kasa chorych sprawdza, która kwota jest niższa: 70 proc. wynagrodzenia brutto czy 90 proc. wynagrodzenia netto. W tym przypadku kwota netto wynosząca około 60 euro dziennie jest niższa niż kwota brutto wynosząca około 70 euro. W przeliczeniu na miesiąc, zasiłek chorobowy wynosi zatem tylko około 1 800 euro. Od tej kwoty odliczane są jeszcze składki na ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie na wypadek bezrobocia i ubezpieczenie pielęgnacyjne. Podsumowując, kobieta może liczyć na około 1 575 euro zasiłku chorobowego miesięcznie. To o 425 euro mniej niż wynosi jej wynagrodzenie netto.

Dopłata do podatku w związku z pobieraniem zasiłku chorobowego

Pod koniec roku urząd skarbowy dodaje zasiłek chorobowy do wynagrodzenia uzyskanego przed chorobą. Jeśli do łącznej kwoty ma zastosowanie wyższa stawka podatkowa niż do obniżonej pensji, zostanie ona opodatkowana według wyższej stawki. Wówczas pracownik musi się liczyć z dopłatą do podatku.

Wyższy zasiłek chorobowy

W niektórych branżach kwota zasiłku chorobowego może być wyższa. Tak jest na przykład w przemyśle chemicznym, branży ubezpieczeniowej i w sektorze bankowym. W sektorze publicznym chorzy pracownicy, którzy są zatrudnieni od co najmniej trzech lat, otrzymują od pracodawcy różnicę między zasiłkiem chorobowym a wynagrodzeniem netto. Dodatek ten przysługuje przez okres maksymalnie dziesięciu miesięcy choroby. Jeśli choroba trwa dłużej, dodatek ten przestaje być wypłacany.

15,95 mld euro na zasiłki chorobowe

W 2022 r. kasy chorych wypłaciły swoim ubezpieczonym łącznie prawie 18 mld euro zasiłku chorobowego. Najczęstszymi przyczynami chorób trwających dłużej niż sześć tygodni są choroby układu mięśniowo-szkieletowego, a po nich choroby układu oddechowego i choroby psychiczne. Te ostatnie trwają często wyjątkowo długo.

Jak zwiększyć zasiłek chorobowy w Niemczech?

Osoby posiadające ustawowe ubezpieczenie zdrowotne: w pierwszej kolejności należy zastanowić się, czy zasiłek chorobowy z kasy chorych wystarczy na pokrycie kosztów utrzymania. Jest on znacznie niższy niż zarobki netto. Prywatne ubezpieczenie, tzw. Krankentagegeldversicherung, może zrekompensować utratę dochodu.

Osoby posiadające ubezpieczenie prywatne: zasiłek chorobowy nie jest automatycznie uwzględniany w prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym (niem. private Krankenversicherung, PKV). Zasiłek chorobowy jest świadczeniem, które ubezpieczony może wykupić za dodatkową opłatą (wariant obejmujący „Krankentagegeld”).

Osoby samozatrudnione: w przypadku przedłużającej się choroby osoby samozatrudnionej, sytuacja może szybko się skomplikować. Koszty pozostają, a nie ma dochodów. W przypadku posiadania ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego należy w miarę możliwości ubezpieczyć się na wypadek choroby, zapewniając sobie uprawnienie do wypłaty zasiłku chorobowego. Kasa chorych oferuje również opcjonalny wariant dla osób samozatrudnionych (Wahltarif Krankengeld für Selbstständige), dzięki któremu otrzymuje się wyższy zasiłek chorobowy lub jest on wypłacany wcześniej. Dla wszystkich, którzy są ubezpieczeni w Künstlersozialkasse, czyli kasie opieki społecznej dla artystów i publicystów, istnieją specjalne taryfy oferowane przez ich kasy chorych.

Ubezpieczenie od niezdolności do pracy: jeśli pracownik nie może już wykonywać swojego zawodu, może otrzymywać rentę w ramach prywatnego ubezpieczenia na wypadek niezdolności do pracy. Jednak przystępna cenowo ochrona jest oferowana tylko wtedy, gdy wykupi się ubezpieczenie odpowiednio wcześnie – w momencie, gdy jest się jeszcze młodym i zdrowym. Jeśli pracownik jest już poważnie chory, nie będzie mógł wykupić takiego ubezpieczenia. Warto więc pomyśleć o zawarciu umowy w odpowiednim czasie.

Jak się bronić przed kasą chorych?

Kasa chorych nie może dzwonić do ubezpieczonych pobierających zasiłek chorobowy bez ich zgody. Jeśli mimo to pracownik tej instytucji zadzwoni, ważne jest, aby osoby ubezpieczone nie wdawały się w dyskusję. Zamiast tego powinny one wskazać, że są niezdolne do pracy tak długo, jak długo ważne jest ich zwolnienie lekarskie. W końcu to lekarz decyduje o tym, jak długo ktoś jest chory.

Jeśli pracownik zostanie poproszony o dostarczenie informacji lub podjęcie działań, powinien domagać się od kasy chorych, aby przesłała pismo w tej sprawie.

Kontrole przeprowadzane przez służby medyczne kas chorych

Kasy chorych mogą jednak zwrócić się do służb medycznych ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego i pielęgnacyjnego o przeprowadzenie kontroli, jeśli mają wątpliwości co do niezdolności ubezpieczonego do pracy. Jednak zazwyczaj służby medyczne analizują jedynie dokumentację. Wiąże się to z ryzykiem popełnienia błędu.

Jeśli kasa chorych odmówi dalszego wypłacania zasiłku chorobowego na podstawie opinii swoich służb medycznych, pracownik może wnieść sprzeciw. Jeśli jego lekarz nadal uważa, że pracownik jest niezdolny do pracy, należy poprosić go o to, by zwrócił się do kasy chorych o wydanie drugiej opinii.

Zbyt chory, aby pobierać zasiłek chorobowy

Jeśli pracownik wyzdrowieje, kasa chorych przestanie wypłacać mu zasiłek chorobowy. Jest to logiczne. Ale może ona odmówić wypłaty zasiłku chorobowego także wtedy, gdy ktoś jest zbyt chory – nawet jeśli brzmi to paradoksalnie. W przypadku osób poważnie chorych, instytucje te wywierają na nich presję. Argumentują, że ktoś, kto jest tak ciężko chory, że być może nie będzie w stanie wrócić do pracy, prawdopodobnie może otrzymywać rentę z tytułu niezdolności do pracy (niem. Erwerbsminderungsrente). Jest ona wypłacana przez Niemieckie Ubezpieczenie Emerytalno-Rentowe, a nie przez kasę chorych, a tym samym pozwala jej zaoszczędzić pieniądze.

Najpierw rehabilitacja, potem renta

Kasy chorych mogą następnie wezwać ubezpieczonych do złożenia w terminie dziesięciu tygodni wniosku o rehabilitację. Jeśli chory odmówi, nie będzie już uprawniony do zasiłku chorobowego. Problem polega na tym, że jeśli rehabilitacja na chwilę obecną nie jest w stanie przywrócić choremu zdolności do pracy zarobkowej, jego wniosek o rehabilitację jest traktowany jak wniosek o rentę. Tymczasem renta z tytułu niezdolności do pracy zwykle oznacza spore straty finansowe. Jeśli zatem chory obawia się, że może zostać uznany za osobę niezdolną do pracy, powinien przynajmniej w pełni wykorzystać dziesięciotygodniowy okres na złożenie wniosku o rehabilitację.

Wyjazd na urlop: o czym powinni pamiętać ubezpieczeni

Zasadniczo kasa chorych musi wypłacić zasiłek chorobowy tylko wtedy, gdy ubezpieczony przebywa w Niemczech. Jednak w wyjątkowych przypadkach możliwy jest również wyjazd za granicę. Podczas urlopu za granicą zasiłek chorobowy jest jednak wypłacany tylko wtedy, gdy kasa chorych wyrazi na to zgodę. W przypadku podróży na terenie Niemiec nie jest to konieczne.

Kasa chorych musi wyrazić zgodę na podróż za granicę, jeśli pacjent przedłoży zwolnienie lekarskie i z medycznego punktu widzenia nie będzie przeciwwskazań do odbycia podróży. Tak orzekł sąd społeczny w Karlsruhe (sygnatura akt: S 4 KR 2398/17). Stwierdził, że przepis o braku zasiłku chorobowego za granicą ma na celu jedynie zapobieganie pobieraniu świadczenia bez uzasadnionego powodu. Rzecz w tym, że gdy ubezpieczony przebywa za granicą, trudno jest ustalić, czy rzeczywiście jest chory. Jeśli jednak lekarz w Niemczech wyda zaświadczenie o niezdolności do pracy, kasa chorych nie ma prawa odmówić.

Inne sądy orzekły podobnie. Krajowy sąd społeczny Nadrenii Północnej-Westfalii zezwolił pacjentowi cierpiącemu na dusznicę bolesną na wakacje w Hiszpanii. Lekarz zalecił to ze względu na obciążenie psychiczne. W takich przypadkach kasa chorych nie ma prawa odmówić (sygnatura akt: L 5 KR 292/14).

Pracownik powinien w pierwszej kolejności poprosić lekarza, aby potwierdził, że nadal jest niezdolny do pracy, ale z medycznego punktu widzenia nie ma przeciwwskazań do wyjazdu. Warto również zaplanować wizyty kontrolne i zabiegi tak, aby ich nie opuścić ze względu na urlop. Ponadto powinna istnieć możliwość skontaktowania się z chorym przebywającym za granicą przynajmniej za pośrednictwem poczty elektronicznej, na wypadek gdyby pojawiły się jakiekolwiek pytania.

Gdy tylko pracownik otrzyma pisemne zezwolenie od swojej kasy chorych, powinien także poinformować pracodawcę o swoim pobycie za granicą.

Powrót do pracy po chorobie

Jeśli pracownik wróci do pracy po długiej chorobie, pracodawca musi zaoferować mu pomoc. W ramach tzw. zakładowego zarządzania integracją (niem. Betriebliches Eingliederungsmanagement, BEM) pracodawca jest prawnie zobowiązany do zapewnienia odpowiedniego miejsca pracy pracownikom, którzy wcześniej długo chorowali. Podjęcie działań w ramach zakładowego zarządzania integracją jest oferowane nie tylko pracownikom o znacznym stopniu niepełnosprawności, ale wszystkim pracownikom firmy, którzy chorują przez okres dłuższy niż sześć tygodni.

Osoby ciężko upośledzone mogą uzyskać pomoc w reintegracji zawodowej oferowaną przez lokalne urzędy ds. integracji (niem. Integrationsamt). Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronie www.Integrationsaemter.de.

Powrót do pracy przy pomocy modelu hamburskiego

Ubezpieczeni, którzy są po długotrwałej chorobie i z początku są w stanie pracować tylko w niepełnym wymiarze godzin, mają możliwość stopniowego powrotu do aktywności zawodowej zgodnie z modelem hamburskim. W tym czasie nadal otrzymują zasiłek chorobowy. Okres ten wlicza się jednak do maksymalnego okresu pobierania zasiłku chorobowego wynoszącego 78 tygodni.

Prawo do zasiłku dla bezrobotnych w Niemczech

Jeśli upłynie okres pobierania zasiłku chorobowego, a renta z tytułu niezdolności do pracy nie została przyznana lub jeszcze nie ma decyzji w tej sprawie, chory ma prawo do zasiłku dla bezrobotnych Arbeitslosengeld 1 (ALG 1). Osoby poniżej 50. roku życia otrzymują ALG 1 przez rok, osoby starsze mogą pobierać świadczenie przez dłuższy czas. Po ukończeniu 58 lat zasiłek wypłacany jest przez dwa lata. Później przysługuje znacznie niższy zasiłek obywatelski (niem. Bürgergeld).

Gdy zachoruje dziecko, pracownik może ubiegać się o zasiłek Kinderkrankengeld

Rodzice posiadający ustawowe ubezpieczenie zdrowotne mogą ubiegać się o zasiłek chorobowy na dziecko (niem. Kinderkrankengeld). Muszą być spełnione następujące warunki:

• dziecko nie ukończyło jeszcze 12. roku życia (ograniczenie wiekowe nie ma zastosowania, jeśli dziecko jest niepełnosprawne i wymaga pomocy),
• w gospodarstwie domowym nie ma innej osoby, która mogłaby zaopiekować się dzieckiem,
• lekarz uzna za konieczne sprawowanie opieki nad dzieckiem i wystawi odpowiednie zaświadczenie od pierwszego dnia choroby – lub dziecko musi być pod opieką w domu, ponieważ przedszkole lub szkoła są zamknięte z powodu koronawirusa. W tym ostatnim przypadku instytucja musi wystawić zaświadczenie potwierdzające, że placówka jest całkowicie lub częściowo zamknięta lub że nie są prowadzone zajęcia/nie ma zapewnionej opieki w poszczególnych klasach lub grupach.

Co istotne, jeśli jedno z rodziców posiada prywatne ubezpieczenie zdrowotne i obejmuje ono również dziecko, prawo do zasiłku chorobowego na dziecko nie przysługuje.

Odzież robocza: te zasady obowiązują w miejscu pracy! Firmy muszą przestrzegać przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Dotyczą one m.in. ubioru pracowników. Wyjaśniamy, jakie zasady w zakresie odzieży roboczej obowiązują w niemieckich firmach.

Kiedy szef może wprowadzać zasady dotyczące ubioru?

Zbyt krótkie spodnie, sandały, za dużo odsłoniętego ciała – spory dotyczące ubioru w miejscu pracy nierzadko kończą się w sądzie. Warto zatem pamiętać o kilku podstawowych zasadach.

Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy

„W niektórych zawodach wymagane jest noszenie określonej odzieży w celu ochrony pracowników lub ze względów higienicznych” – mówi Ulrike Fuchs, prawniczka specjalizująca się w prawie pracy. Mowa tu na przykład o ochraniaczach na uszy i spodniach antyprzecięciowych, które chronią robotników leśnych podczas używania pił elektrycznych. Pielęgniarki noszą specjalne koszule i spodnie, które mogą mieć kontakt z płynami ustrojowymi pacjentów i dlatego muszą być często prane.

Za odzież ochronną odpowiada pracodawca

Jeśli na mocy przepisów prawa wymagana jest odzież ochronna, pracodawca musi zapewnić ją pracownikom nieodpłatnie oraz zadbać o jej czyszczenie i pielęgnację.

Rada zakładowa ma prawo do współdecydowania

Jeśli pracownicy nie są narażeni na żadne szczególne zagrożenia w miejscu pracy, mają większą swobodę decydowania o swoim ubiorze. Firmy mogą jednak ustanawiać zasady dress code’u. Jeśli istnieje rada zakładowa, ma ona daleko idące prawo do współdecydowania.

Pracowników mających kontakt z klientem obowiązują bardziej rygorystyczne zasady

Zwykle im więcej kontaktów z klientami mają pracownicy, tym więcej wytycznych dotyczących ubioru. Jak wyjaśnia Ulrike Fuchs, jeśli pracownicy spotykają się w biurze jedynie ze swoimi kolegami i koleżankami z działu, to bardziej prawdopodobne jest, że będą mogli przychodzić do firmy w trampkach i dżinsach. Inaczej będzie w przypadku pracowników działu sprzedaży. Dotyczy to również pracy z domu: także podczas rozmów wideo z klientami należy przestrzegać określonego przez firmę stylu ubioru – mówi ekspertka w dziedzinie prawa pracy. Dotyczy to jednak tylko widocznego obszaru. W przypadku pracy zdalnej można zatem łączyć strój biznesowy z wygodnym obuwiem.

Kwestia kultury firmy

Nie bez znaczenia jest także kultura firmy. W przypadku start-upów T-shirt i czapka często nie stanowią problemu, podczas gdy bank ma inne wymagania co do wyglądu swoich pracowników.

Od kombinezonu roboczego po tatuaże: co jest dozwolone w pracy?

• Kombinezon roboczy zwykle służy jedynie do ochrony codziennej odzieży przed zabrudzeniem, nie zaś do ochrony przed zagrożeniami. W takim przypadku firma nie musi za niego płacić.
• Przepisy mogą dotyczyć nawet bielizny, jeśli prześwituje ona przez jasną odzież. Przykładowo, firma może zakazać pracownicom przeprowadzającym kontrole bezpieczeństwa na lotnisku noszenia czerwonego stanika pod białą bluzką.
• Można nawet określić maksymalną długość paznokci, jeśli jest to podyktowane względami bezpieczeństwa lub higieny. Dotyczy to na przykład osób pracujących w kuchni lub na sali operacyjnej.
• Na placach budowy zwykle obowiązkowe jest noszenie hełmu ochronnego. Muszą go nosić także strażacy i robotnicy leśni.
• W przypadku urzędników ustawy i powiązane z nimi rozporządzenia wykonawcze regulują kwestię widocznych tatuaży. W sektorze prywatnym jest to uzależnione od branży i kultury firmy.
• Elegancki ubiór jest na porządku dziennym w wysokiej klasy hotelach i teatrach. W tego typu obiektach można wymagać od pracowników odpowiedniego ubioru.
• Wielu pracowników musi zapomnieć o krótkich spódniczkach, szortach i rozpiętych koszulach. Pracodawca może na przykład wprowadzić ograniczenia dotyczące odsłaniania ciała.
• Krótkie spodnie w biurze – szef może tego zabronić. Jednocześnie latem w pomieszczeniu nie może być zbyt gorąco. 
• W wielu firmach nie będzie akceptowane przychodzenie do pracy w japonkach. 

Czy odzież roboczą można odliczyć od podatku?

Istnieje możliwość odliczenia od dochodu podlegającego opodatkowaniu typowej odzieży roboczej i wydatków poniesionych na jej pranie jako kosztów uzyskania przychodu (niem. Werbungskosten), pod warunkiem, że przynajmniej część tych kosztów ponosi sam pracownik. Kolejnym wymogiem jest to, że elementy odzieży muszą być typowe dla wykonywanej pracy, a ich wykorzystanie do celów prywatnych jest praktycznie wykluczone. Przykładem może być bluzka z naszytym logo firmy lub kombinezon mechatronika. Z kolei biały T-shirt pielęgniarki lub sportowe buty listonosza nie zostaną uznane przez urząd skarbowy, ponieważ ich właściciele mogliby je nosić również w czasie wolnym. Jeśli jednak odzież prywatna zostanie zabrudzona lub uszkodzona podczas wykonywania obowiązków służbowych, koszty jej czyszczenia lub naprawy podlegają odliczeniu.

Wypadek przy pracy: w takich przypadkach płaci Berufsgenossenschaft, czyli zrzeszenie zapewniające ubezpieczenie od odpowiedzialności pracodawców. Po wypadku przy pracy lub w drodze do lub z pracy ustawowe ubezpieczenie wypadkowe pokrywa koszty leczenia, rehabilitacji lub renty powypadkowej. Obecnie zapewniona jest bardziej kompleksowa ochrona w przypadku pracy w trybie home office.

Za wypadek przy pracy (niem. Arbeitsunfall) uznaje się wypadek, któremu uległ pracownik w związku z wykonywaniem pracy objętej ubezpieczeniem. Mogą to być wypadki na terenie firmy, ale także podczas bezpośredniej drogi do lub z miejsca pracy. Także uczestnictwo w zajęciach sportowych, wycieczkach i imprezach firmowych jest często objęte ustawowym ubezpieczeniem wypadkowym.

Jeśli zdarzenie zostanie uznane za wypadek przy pracy, ustawowe ubezpieczenie wypadkowe pokrywa koszty kompleksowych usług terapeutycznych. W przypadku trwałego uszczerbku na zdrowiu istnieje ponadto prawo do renty powypadkowej. Prawnicy z fundacji Stiftung Warentest wyjaśniają, w jakich przypadkach można skorzystać z ustawowego ubezpieczenia wypadkowego i o czym należy pamiętać.

Sprawdź także: Ubezpieczenia w Niemczech

Wypadek przy pracy – najważniejsze informacje w skrócie

Jakie zdarzenie jest uznawane za wypadek przy pracy? Za wypadek przy pracy uznaje się wypadek, któremu uległ pracownik w związku z wykonywaniem pracy objętej ubezpieczeniem. Jeśli do obrażeń ciała lub uszczerbku na zdrowiu dojdzie przypadkowo podczas wykonywania pracy objętej ubezpieczeniem, a zdarzenie to nie jest wywołane przyczyną zewnętrzną, ochrona ubezpieczeniowa nie istnieje.

Kto jest objęty ochroną? Ustawowe ubezpieczenie wypadkowe chroni nie tylko pracowników, ale także osoby uczące się zawodu, przedszkolaków i uczniów, studentów, osoby udzielające pomocy w razie wypadku, wolontariuszy, osoby opiekujące się krewnymi. Osoby pracujące na własny rachunek mogą wykupić dobrowolne ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków w Berufsgenossenschaft, czyli zrzeszeniu zapewniającym ubezpieczenie od odpowiedzialności pracodawców (zwanym też Branżową Kasą Ubezpieczeń Społecznych).

Praca zdalna. Od 18 czerwca 2021 r., wraz z wejściem w życie nowej ustawy dotyczącej rad zakładowych (Betriebsrätemodernisierungsgesetz) zaczęły obowiązywać korzystniejsze przepisy w zakresie ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków dotyczące pracy w trybie home office. Od tego czasu zwiększyła się ochrona ubezpieczeniowa w razie wypadków w domu lub w trakcie zawożenia i odbierania dzieci ze szkół i placówek dziennej opieki nad dziećmi.

Należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Po wypadku przy pracy pracownicy powinni natychmiast udać się do tzw. lekarza ubezpieczenia wypadkowego (niem. Durchgangsarzt, D-Arzt), specjalisty wskazanego przez zrzeszenie zapewniające ubezpieczenie od odpowiedzialności pracodawców. Zadba on o właściwą opiekę medyczną.

Obowiązek poinformowania pracodawcy. Jeśli do wypadku dojdzie poza zakładem pracy, pracownicy muszą poinformować o tym fakcie swoją firmę. Musi ona sporządzić dokumentację powypadkową i zgłosić zdarzenie do właściwej Branżowej Kasy Ubezpieczeń Społecznych, jeśli niezdolność do pracy trwa dłużej niż trzy dni.

Nie ma potrzeby składania wniosku. To, czy ustawowe ubezpieczenie wypadkowe jest zobowiązane do wypłaty świadczeń, jest zasadniczo stwierdzane z urzędu. Osoby ubezpieczone i ich krewni nie muszą w tym celu składać żadnego wniosku. Jeśli jednak pracownik chce, może skontaktować się z właściwą Branżową Kasą Ubezpieczeń Społecznych lub inną instytucją, na przykład za pośrednictwem portalu usługowego ustawowego ubezpieczenia wypadkowego.

Możliwość wniesienia sprzeciwu. Jeśli zrzeszenie zapewniające ubezpieczenie od odpowiedzialności pracodawców odmówi wypłaty świadczeń, osoba poszkodowana ma miesiąc na wniesienie sprzeciwu. Aby uniknąć błędów, powinna ona skonsultować się z kancelarią adwokacką, która dobrze zna się na prawie socjalnym i przepisach dotyczących zrzeszeń zapewniających ubezpieczenie od odpowiedzialności pracodawców.

Co zapewnia ustawowe ubezpieczenie wypadkowe w Niemczech

Ustawowe ubezpieczenie wypadkowe jest częścią ubezpieczenia społecznego. Podmiotami świadczącymi usługi w tym zakresie są zrzeszenia zapewniające ubezpieczenia od odpowiedzialności pracodawców z sektora przemysłowego, z branży rolniczej oraz z sektora publicznego. Do tych ostatnich należą kasy ubezpieczenia wypadkowego, krajowe kasy ubezpieczenia wypadkowego i gminne stowarzyszenia ubezpieczeń wypadkowych.

Celem ustawowego ubezpieczenia wypadkowego jest umożliwienie pracownikom szybkiego powrotu do aktywności zawodowej po wypadku, do którego doszło w miejscu pracy bądź w drodze do lub z pracy.

Codziennie dochodzi do tysięcy wypadków przy pracy. W 2022 r. ustawowe ubezpieczenie wypadkowe odnotowało łącznie 787 412 wypadków przy pracy i 173 288 wypadków w drodze do lub z pracy.

Kiedy nie przysługują żadne świadczenia w Niemczech?

Ochrona zapewniana przez ustawowe ubezpieczenie wypadkowe nie ma zastosowania, jeśli do obrażeń ciała lub uszczerbku na zdrowiu dojdzie przypadkowo podczas wykonywania pracy objętej ubezpieczeniem, a zdarzenie to nie jest wywołane przyczyną zewnętrzną. Wiele zdarzeń, do których dochodzi podczas przerw w pracy lub gdy pracownicy dojeżdżają do pracy okrężną drogą i wówczas ulegają wypadkowi, także nie jest objętych ubezpieczeniem.

Kompleksowa opieka regulowana przez prawo

W przypadku obowiązywania ustawowego ubezpieczenia wypadkowego, zgodnie z przepisami prawa należy podjąć „wszelkie właściwe środki”, aby umożliwić danej osobie powrót do pracy. Właśnie dlatego opieka zapewniana przez Branżową Kasę Ubezpieczeń Społecznych jest z reguły lepsza od tego, co oferuje zwykłe ubezpieczenie wypadkowe – mówi Martin Schafhausen, ekspert ds. prawa socjalnego i prawa pracy. „Oferowane świadczenia obejmują leczenie, rehabilitację, fizjoterapię i pomoc w uzyskaniu zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego lub renty powypadkowej.”

Świadczenia w szczególnie ciężkich przypadkach 

W wyjątkowo trudnych przypadkach ustawowe ubezpieczenie wypadkowe pokrywa koszty specjalnego wyposażenia miejsca pracy, np. dostosowania biurka do potrzeb osób niepełnosprawnych lub zapewnienia udogodnień dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich (takich jak podjazdy, przyciski automatycznego otwierania drzwi, itp.). Niekiedy zrzeszenia zapewniające ubezpieczenie od odpowiedzialności pracodawców dofinansowują również przebudowę mieszkania pracownika. W szczególnych okolicznościach pokrywane są także wydatki poniesione przez krewnych poszkodowanego.

Jeśli pracownik chce się dodatkowo zabezpieczyć, może wykupić prywatne ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków. Pozwala ono złagodzić finansowe konsekwencje wypadku, jeśli stan zdrowia ubezpieczonego ulegnie trwałemu pogorszeniu, a ustawowe ubezpieczenie wypadkowe nie ma zastosowania. Dokonane przez fundację Stiftung Warentest porównanie prywatnych ubezpieczeń od następstw nieszczęśliwych wypadków pokazuje, że są one bardzo zróżnicowane cenowo. Konsumenci znajdą zarówno oferty zapewniające wysokie świadczenia ubezpieczeniowe, za które muszą jednak sporo zapłacić, jak i oferty gwarantujące solidną ochronę za znacznie atrakcyjniejszą cenowo składkę roczną.

Renta wypadkowa w przypadku trwałej choroby w Niemczech

Każdy, kto z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał uszczerbku na zdrowiu, ma prawo do renty wypadkowej (niem. Verletztenrente) wypłacanej przez właściwe zrzeszenie zapewniające ubezpieczenie od odpowiedzialności pracodawców (niem. Berufsgenossenschaft). Prawo to przysługuje, jeśli zdolność do pracy zarobkowej jest zmniejszona o co najmniej 20 proc. przez okres dłuższy niż 26 tygodni. W przypadku całkowitej utraty zdolności do pracy zarobkowej ubezpieczony otrzymuje roczną rentę w wysokości dwóch trzecich swoich rocznych zarobków brutto. Jeśli zdolność do pracy zarobkowej uległa obniżeniu o 20 proc., przysługuje 20 proc. tej renty. Przykładowo, jeśli w roku poprzedzającym wypadek przy pracy, który spowodował całkowitą utratę zdolności do pracy zarobkowej, ubezpieczony zarabiał 50 000 euro, otrzyma rentę w wysokości 33 333 euro. W przypadku obniżenia zdolności do pracy zarobkowej o 20 proc., otrzyma 6 666 euro (20 proc. z 33 333 euro). Często bywa tak, że renta jest początkowo przyznawana na określony czas. Jeśli ubezpieczony jest nieuleczalnie chory, otrzymuje rentę na stałe.

Sprawdź także: Soka Bau W Niemczech

Renta z tytułu niezdolności do pracy i renta powypadkowa 

Jeśli u osób przewlekle chorych stwierdzono obniżoną zdolność do pracy zarobkowej, otrzymują one zarówno rentę powypadkową (niem. Unfallrente) z ustawowego ubezpieczenia wypadkowego, jak i rentę z tytułu niezdolności do pracy (niem. Erwerbsminderungsrente) z ustawowego ubezpieczenia emerytalno-rentowego. W niektórych przypadkach renta z tytułu niezdolności do pracy jest jednak obniżana, a mianowicie wtedy, gdy suma obu rent przekracza indywidualnie ustalony limit. Decydującym czynnikiem przy jego obliczaniu są roczne zarobki uzyskane przed wypadkiem, które są podstawą do ustalenia wysokości renty z ustawowego ubezpieczenia wypadkowego.

Przykład: zanim doszło do wypadku przy pracy, pracownica zarabiała 24 000 euro rocznie. Obecnie otrzymuje rentę powypadkową w wysokości 500 euro i rentę z tytułu niezdolności do pracy w wysokości 500 euro. W tym przypadku renta z tytułu niezdolności do pracy nie ulega obniżeniu. Gdyby natomiast pracownicy przysługiwała renta powypadkowa w wysokości 500 euro i renta z tytułu niezdolności do pracy w wysokości 1 000 euro, wówczas to ostatnie świadczenie byłoby obniżone o 52 euro.

Szczegółowe obliczenia są skomplikowane. Zainteresowani mogą uzyskać wyczerpujące informacje w centrum doradczym Niemieckiego Ubezpieczenia Emerytalno-Rentowego. Usługa jest bezpłatna.

Składki są opłacane przez firmy

Ustawowe ubezpieczenie wypadkowe to obowiązkowe ubezpieczenie, które pracodawcy muszą wykupić dla swoich pracowników za pośrednictwem zrzeszeń zapewniających ubezpieczenia od odpowiedzialności pracodawców. Składki są opłacane wyłącznie przez firmę; pracownicy nie ponoszą żadnych kosztów. Wysokość składek zależy od tego, w jakiej branży działa dana firma.

Odzież robocza: każdy, kto do wykonywania swojej pracy potrzebuje odzieży ochronnej lub innej odzieży roboczej, może odliczyć od podatku związane z tym koszty. Pomarańczowa kurtka ochronna, kombinezon roboczy lub koszula i garnitur – niektóre zawody wymagają określonej odzieży. A to może być całkiem kosztowne, jeśli pracodawca jej nie zapewni. Jednak wielu pracowników może skorzystać z ulg podatkowych.

Za odzież roboczą uznaje się odzież, której praktycznie nie można używać do celów prywatnych. Dotyczy to na przykład obuwia ochronnego, fartuchów laboratoryjnych lub lekarskich , czy też hełmów. Według Izby Doradców Podatkowych w Stuttgarcie, obejmuje to również ubrania noszone w miejscu pracy, które mają ochronić prywatną odzież przed zniszczeniem i zabrudzeniem, takie jak kombinezony robocze, czy fartuchy kucharskie.

Organy podatkowe uznają za odzież roboczą również mundury lub togi noszone przez sędziów i adwokatów.

Noszenie garnituru w pracy nie zapewnia korzyści podatkowych

Natomiast urząd skarbowy regularnie odrzuca wydatki związane z garniturami, marynarkami, czy też bluzkami. Powód: te elementy garderoby mogą być również używane prywatnie. Zostało to zakwestionowane przez małżeństwo pracujące w charakterze mówcy pogrzebowego i towarzyszki w żałobie. Para chciała odliczyć wydatki poniesione na zakup i pranie czarnych bluzek, swetrów i garniturów w łącznej kwocie 2 759 euro za trzy lata podatkowe. Ponieważ urząd skarbowy odmówił, sprawa trafiła do sądu. W ubiegłym roku Federalny Trybunał Finansowy (niem. Bundesfinanzhof, BFH) orzekł, że czarne ubrania noszone przez mówcę pogrzebowego i towarzyszkę w żałobie należy traktować jako odzież cywilną, a koszty z tym związane uznał za niezbędne wydatki na życie prywatne, które zasadniczo nie podlegają odliczeniu od podatku (BFH, sygn. akt: VIII R 33/18).

Możliwość odliczenia od podatku jako kosztów uzyskania przychodu

Odzież robocza zalicza się do środków pracy, które można odliczyć od podatku jako koszty uzyskania przychodu. Do kosztów uzyskania przychodu zalicza się wszystkie wydatki związane z pracą, na przykład koszty dojazdu do pracy, dokształcania lub ubiegania się o pracę, składki na związki zawodowe itp. 

Warto wykazać takie wydatki w zeznaniu podatkowym, jeśli ich łączna kwota przekroczyła w bieżącym roku 1 230 euro. Tyle bowiem wynosi kwota ryczałtowa, która jest automatycznie odejmowana od dochodu każdego pracownika – nawet jeśli nie ponosi on żadnych kosztów związanych z wykonywaną pracą. Dodatkowa oszczędność podatkowa występuje zatem tylko wtedy, gdy podatnicy wykażą koszty uzyskania przychodu przekraczające 1 230 euro.

Zamiast wykazywać koszty związane z odzieżą roboczą w zeznaniu podatkowym za pomocą oddzielnych paragonów, równie dobrze można po prostu wpisać kwotę 110 euro na „typową odzież roboczą”. Zwykle jest to kwota akceptowana przez organy podatkowe jako limit nie budzący zastrzeżeń. Dotyczy to jednak tylko sytuacji, gdy nie odlicza się żadnych innych środków pracy, a suma wszystkich kosztów uzyskania przychodu jest wyższa niż kwota ryczałtowa wynosząca 1 230 euro.

Sprawdź także: Soka Bau

Koszty prania i suszenia odzieży roboczej także można odliczyć od podatku

Jeśli urząd skarbowy uznał ubrania wykorzystywane w pracy za odzież roboczą, koszty związane z ich praniem również zalicza się do kosztów uzyskania przychodu.

Informacje na temat obliczania kosztów pojedynczych cykli prania można znaleźć w internecie na stronie Lohnsteuerhilfeverein (vlh.de – w polu wyszukiwania należy wpisać „Berufsbekleidung”).